Vì sao mặt đường trong hầm thường là bê tông xi măng — góc nhìn của kỹ sư cầu đường
Hầu hết hầm đường bộ chọn **mặt đường bê tông xi măng (BTXM)** thay vì **bê tông nhựa (asphalt)** vì **an toàn cháy nổ**, **tuổi thọ & chi phí bảo trì**, **khả năng chịu tải**, **hiệu quả chiếu sáng** và **chất lượng không khí** — những yếu tố này đặc biệt quan trọng trong không gian kín của hầm.
An toàn cháy nổ — lý do hàng đầu
Nhựa đường là sản phẩm chứa bitum từ dầu mỏ, có thể cháy và khi cháy tạo khói đen dày đặc, rất độc; trong hầm kín điều này làm giảm tầm nhìn và gây nguy hiểm cho thoát hiểm và cứu hộ. Bê tông xi măng là vật liệu không cháy, nên loại bỏ nguồn "nhiên liệu" bổ sung khi xảy ra cháy.
Tuổi thọ và chi phí bảo trì
Mặt đường BTXM có tuổi thọ thiết kế lâu dài (thường hàng chục năm) và yêu cầu bảo trì ít hơn so với nhựa đường, trong khi đóng hầm để sửa chữa gây gián đoạn giao thông rất lớn và tốn kém; vì vậy việc đầu tư ban đầu cao hơn cho BTXM thường kinh tế hơn về tổng chi phí vận hành dài hạn.
Khả năng chịu tải và chống lún vệt bánh xe
BTXM hoạt động như tấm cứng phân bố tải, ít bị biến dạng vĩnh viễn dưới xe tải nặng và lưu lượng lớn trong hầm; ngược lại mặt nhựa dễ tạo "rutting" (rãnh lún vệt bánh xe), đặc biệt khi xe di chuyển chậm hoặc leo dốc.
Hiệu quả chiếu sáng
Màu sáng của bê tông phản xạ ánh sáng tốt hơn nhựa màu đen, giúp giảm nhu cầu công suất chiếu sáng hoặc số lượng đèn trong hầm, từ đó giảm chi phí điện vận hành trong thời gian dài.
Chất lượng không khí
Nhựa đường có thể phát thải VOCs và mùi khó chịu, nhất là khi mới trải hoặc trời nóng; trong không gian kín của hầm, các phát thải này làm tăng ô nhiễm không khí. BTXM thì trơ hơn và không bay hơi các hợp chất như vậy.
Tại sao không có lệnh cấm tuyệt đối nhưng vẫn "không khuyến nghị" dùng nhựa trong hầm?
- Không tồn tại một quy định quốc tế duy nhất cấm hoàn toàn việc dùng bê tông nhựa trong hầm; tuy nhiên nhiều tiêu chuẩn và khuyến cáo chuyên ngành yêu cầu phân tích rủi ro chặt chẽ nếu dùng vật liệu có thể cháy và buộc thiết kế hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) lớn hơn để bù đắp.
- Trong thực tế, nếu chọn mặt đường combustible (như asphalt), thiết kế phải cộng thêm lượng nhiệt/khói do mặt đường đóng góp vào tải cháy tổng thể; điều này làm tăng lớn quy mô quạt thông gió, hệ thống phun nước/sương và các biện pháp PCCC cố định — nghĩa là chi phí hệ thống an toàn sẽ cao hơn nhiều so với dùng BTXM.
Tầm quan trọng của chiều dài hầm
Với hầm ngắn (ví dụ < 500 m), thời gian tự thoát hiểm tương đối ngắn; với hầm dài (> 1.000 m) thời gian egress tăng mạnh, khói độc và lửa từ mặt đường nhựa có thể lan nhanh làm mất khả năng thoát hiểm. Do đó các hầm dài thường ưu tiên BTXM để giảm rủi ro hệ thống.
Kết luận kỹ thuật
Mặc dù chi phí ban đầu cho BTXM cao hơn, nhưng xét về **an toàn cháy nổ**, **tuổi thọ**, **bảo trì giảm gián đoạn**, **khả năng chịu tải** và **hiệu quả vận hành**, bê tông xi măng thường là lựa chọn hợp lý và được ưu tiên cho mặt đường trong hầm — đặc biệt là các hầm dài và có tầm quan trọng cao.
Ghi chú chuyên môn
- Việc sử dụng mặt đường nhựa không bị "cấm tuyệt đối" nhưng sẽ yêu cầu phân tích rủi ro và đầu tư PCCC lớn hơn để đáp ứng an toàn.
- Một số nơi vẫn dùng asphalt kỹ thuật cao hoặc lớp phủ đặc biệt kết hợp hệ thống PCCC cố định (ví dụ phun sương áp lực cao) nhưng chi phí và độ phức tạp kỹ thuật thường khiến BTXM là lựa chọn ưu thế.
